کنوکتور

بطور کلی کنوکتور یک مبدل گرمایی می باشد که بر پایه انبساط و حرکت طبیعی هوای داغ اطراف آن برای انتقال گرما درفضایی که می خواهیم گرم کنیم کار می کند.

بنابراین علت نامگذاری کنوکتور ها نوع انتقال حرارت آنها به طریق جابجایی (convection) می باشد.

نحوه کارکرد کنوکتور:

کنوکتور با استفاده از یک منبع گرمایی یک جریان جابجایی ایجاد می کند این جریان جابجایی هوای گرم اطراف کنوکتور را در فضایی که می خواهیم گرم کنیم به گردش در می آورد این گردش هوا تا خاموش شدن دستگاه و یا رسیدن دمای محیط به دمای قسمت گرم کننده کنوکتور ادامه می یابد.

ویژگی های کنوکتور:

معمولا این اشتباه بین عموم رایج می باشد که هر وسیله گرم کننده ای که جریان گرمایی ایجاد می کنند را کنوکتور (convector heater) می گویند. کنوکتور قسمت های محافظی دارد که اجازه نمی دهند قسمت های گرم کننده اصلی به هیچ وجه نمایان شوند . این نحوه طراحی و در نتیجه آن امنیت ایجاد شده در برابر سوختگی های احتمالی یکی از مزایای اصلی کنوکتورها برای استفاده در منازل به شمار می رود همچنین عدم وجود فن و کاهش سر و صدا از دیگر مزایای کنوکتور است.

علاوه بر این به دلیل نمایان و در دسترس نبودن قسمت گرم کننده اصلی ازانواع و اقسام فلزات در این قسمت می توان استفاده کرد.

لذا تفاوت اصلی کنوکتور و رادیاتور در نمایان یا پنهان بودن قسمت گرم کننده اصلی می باشد ، اگر وسیله گرم کننده اصلی نمایان باشد پخش کننده حرارتی را رادیاتور می نامیم.

انواع کنوکتور:

کنوکتورها با توجه به ماده گرم کننده و طراحی فیزیکی دسته بندی می شوند:

گرما ی مورد استفاده در کنوکتور می تواند ناشی از آب داغ ، بخار داغ و یا یک مقاومت الکتریکی باشد.بر اساس طراحی فیزیکی ، کنوکتورها می توانند دیواری ، کف ساختمان (لوله کشی در زیر ساختمان) و... باشند.

کنوکتور بخار:

نحوه کارکرد کنوکتور بخار:

کنوکتور، بخار را از یک لوله حاوی بخار که از محل تولید بخار می آید می گیرد . این بخار کنوکتور را گرم میکند و خودش به مایع تبدیل می شود. به دلیل جابجایی هوا و بنا بر تغییرات دانسیته با دما ، هوایی که گرم می شود بالا میرود و هوای سرد از محفظه پایین کنوکتور وارد می شود . این گردش هوا منجر به گرم شدن هوای اتاق می شود، واز طرفی باعث تبدیل بخار به مایع می شود.

انواع کنوکتور بخار:

لوله کشی بخار کنوکتورها به دو صورت دو لوله ای و تک لوله ای وجود دارد : در تک لوله ای آب برگشتی از کنوکتور نیز توسط لوله بخار ورودی برگشت داده می شود ولی در نوع دو لوله ای برای برگشت آب لوله جداگانه ای در نظر گرفته می شود. بنا براین میتوان در یک تقسیم بندی به دو نوع تک لوله ای و دو لوله ای تقسیم بندی کرد البته با توجه به ظاهر و طراحی فیزیکی نیز تقسیم بندی هایی صورت می گیرد.

ویژگی های کنوکتور بخار:

کنوکتور بخار از نظر اقتصادی خیلی به صرفه می باشد: مدت زمان زیادی بعد از خاموش کردن سیستم کنوکتور حرارت در محیط پخش می کند. برای اطمینان از کارکرد بهینه کنوکتور باید به قابلیت حرکت هوا اطراف کنوکتور هنگام فعالیت توجه زیادی داشته باشیم.پس باید فضایی مناسب در پایین و بالای کنوکتور برای ورود هوای سرد و خروج هوای گرم تعبیه بشود.عدم طراحی صحیح ای فضاها اتاق سرد خواهد ماند چون گرمای رادیاتور قادر نیست در هوا پخش بشود.

خطر احتمالی کنوکتور بخار در فشار بالای بخار و همچنین دمای بالای آن می باشد که در صورت رعایت نکردن قوانین مربوطه و استاندارها ممکن است به انفجار (به دلیل فشار زیاد) و همچنین تغییر شکل محیط اطراف کنوکتور و یا ایجاد سوختگی (به دلیل وجود دمای زیاد) منجر شود.

رادیاتورهای حرارت مرکزی

رادیاتورهای شوفاژ امروزه جزو پرکاربردترین تجهیزات گرمایشی در ساختمان های عمومی و منازل می باشند. اولین شخصی که سیستم گرمایش آبگرم مرکزی را ابداع نمود تریواله سوئدی در سال ۱۷۱۶ میلادی بود
در سال ۱۷۷۰ جیمزوات برای اولین بار از رادیاتور های چند تکه که با بخار آب گرم می شد برای گرمایش استفاده نمود . این سیستم گرمایی تکامل جدی یافت تا آن که در سال ۱۸۳۱ ، پرکنیز سیستم کامل گرمایش با آبگرم را که مجهز به مخزن انبساط بود را به نام خود به ثبت رساند . کاملتریت سیستم گرمایش آبگرم که شباهت زیادی با سیستم های متداول امروزی نیز دارد در سال ۱۸۳۳ توسط مهندس انگلیسی به نام پالکو ابداع گردید .
از سال ۱۹۵۰ که پمپهای آبگردان(سیرکولاتور) وارد سیستم های گرمایشی گردید رویکرد عمومی مردم به استفاده از شوفاژ به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافت . رادیاتورها به سه دسته پره ای ، تخت و لوله ای تقسیم می گردند و از لحاظ جنس نیز دارای انواع فولادی ، چدنی و آلمینیومی می باشند .
البته ناگفته نماند که رادیاتور ها فقط بر اساس شکل ظاهری تقسیم بندی نمی شوند بلکه روش گرمادهی در انواع سطوح آن ها نیز متفاوت است .
اساسا رادیاتورها گرمای خود را از طریق تابش و جابجایی به هوای اتاق پس می دهند و معمولا ۱/۳ (یک سوم)گرمای خود را از طریق تابش و ۲/۳ (دو سوم)آن را از طریق جابجایی به هوای اتاق پس می دهند . ●انتخاب محل نصب رادیاتورها
چون معمولا سردترین مکان در اتاق نزدیک پنجره است و به علاوه از طریق درزهای آن ، امکان نفوذ هوا به داخل اتاق وجود دارد ، جایگاه و اندازه رادیاتورها با توجه به موقعیت پنجره مشخص می شود . از این رو بهترین توزیع دما در اتاق و بهترین جبران برای کسری تابش معمولا وقتی رخ می دهد که رادیاتور زیر پنجره نصب شود . اگر رادیاتور که حدود ۶۰% گرما را به صورت جابجایی منتقل می کند به صورت آزاد جلوی دیوار بیرونی زیر پنجره نصب شود ، نیروی شناوری هوای گرم آن به قدری بزرگ خواهد بود که امکان نفوذ هوای سرد شده ی روی وجه داخلی پنجره و هوای سرد وارد شده از درزهای پنجره ، به درون اتاق را منتفی سازد ، با این کار جریان هوا در اتاق (گردش هوای اتاق ) برقرار خواهد شد.
هرگاه رادیاتور زیر پنجره نصب شود بهتر است طول آن معادل پهنای پنجره انتخاب شود . با این کار جریان عمودی هوا متعادل می شود و گرمای تابشی رادیاتور بیشتر می شود .
از طرفی هرچه سطح تابشی رادیاتور افزایش یابد با بهتر بگوییم سهم گرمای تابشی رادیاتور افزایش یابد تاثیر بیشتری در ایجاد آسایش گرمایی خواهد داشت . زیرا گرمایی که از طریق تابش از بدن انسان به بیرون منتقل می شود با افزایش سطح تابش رادیاتور بهتر جبران می شود .برای استفاده از حداکثر توان گرمایی رادیاتور باید آن را نزدیک به دیوار و زیر پنجره نصب کرد . حداقل فاصله رادیاتور از جداره های ساختمان از دیوار حداقل ۵۰ میلی متر و از کف اتاق حداقل ۱۰۰ میلی متر باید باشد در این صورت هیچکونه افت توانی پدید نخواهد آمد .
اگر رادیاتور در حالتها ی زیر نصب شود افت توان خواهد داشت :
1- زیر طاقچه 2- داخل کابین یا پشت پرده 3- در صورتی که از یک ورقه جهت پوشش رادیاتور استفاده گردد افت توان ممکن است به ۱۵% برسد .
ضمیمه - 1 پیشرفت روز افزون علم و تکنیک و توجه هر چه بیشتر به آسایش و رفاه زندگی بهمراه گسترش احداث واحدها و مجتمع های مسکونی، تجاری واداری، ابداع و ساخت تاسیسات متنوع مهندسی (نظیر سیستمهای تهویه مطبوع و حرارت مرکزی )را به دنبال داشته که به کارگیری آنها ضمن بر آوردن اهداف اولیه و اساسی کنترل شرایط حرارتی و برودتی ،پی آمدهای مطبوعی نظیر بهینه سازی استفاده از منابع انرژی، کاهش آلودگیهای زیست محیطی ،اجتناب از خطرات مالی و جانی را بدنبال داشته است
در این راستا سیستم حرارت مرکزی (شوفاژ) با بهره گیری از سیال عامل جهت انتقال انرژی حرارتی از واحد مولد گرما ، به لحاظ سهولت استفاده و دسترسی آسان ،هزینه نصب و نگهداری مناسب ،عدم ایجاد آلودگیهای اجتناب ناپذیردر سیستمهای احتراقی (نظیر بخاری) از چند دهه پیش تا کنون در بسیاری از اماکن عمومی و خصوصی نظیر منازل ، مجتمع های مسکونی ، ساختمانهای اداری،ورزشگاهها، بیمارستانها و... از کاربرد موفقی برخوردار بوده است. در مجموعه پخش کننده های گرمایی، رادیاتور به عنوان جزء آشکار سیستم و عامل اصلی انتشار حرارت به محیط اطراف در یک چرخه گرمایی، عهده دار نقش اساسی در نیل به توقعات همه جانبه ‏"ظاهری - تزئینی - راندمان و عملکرد" مطلوب بوده از اینرو در طراحی و ساخت آن مد نظر قرار دادن شرایط ویژه ای همچون ظرافت و زیبائی، ایمنی و استحکام ، حجم کم و عمر طولانی را به عنوان پارامترهای اولیه الزامی مینماید.
جهت حصول به موارد فوق الذکر ، استفاده از مواد فلزی و غیر فلزی نظیر فولاد ،آلومینیوم ، چدن ومواد پلیمری با برخورداری از فراوانی وقیمت مناسبتر در ساخت رادیاتور ها متداول بوده و اقتضای تولید هر یک از انواع فوق را شرایط کاربرد،محدودیتهای فنی و ملاحظات اقتصادی در تطبیق با مناسبات اقلیمی و فرهنگی مشخص مینماید که نتایج بررسیهای امکان سنجی تولید و نوع رادیاتور فولادی و آلومینیومی ضمن برآوردهای مستدل فنی ، مالی و اقتصادی در ابعاد صنایع کوچک طی گزارش حاضر به عنوان الگوی کارشناسی احداث واحدهای تولید آنها ارائه میگردد.
فرآیندتولید رادیاتور فولادی نیازبه دانش فنی پیچیده ای نداشته ومراحل آن عملیات متداول در صنایع فلزی اعم از مراحل ورقکاری ( برش ،پرس کاری و فرم دهی )،جوشکاری (جوش مقاومتی وجـــــوش اکسی استیلن)،پوشش دهی بارنگ وکنترل کیفیت را شامل بوده و عمده مواد مصرفی آن را ورق فولادی تشکیل می دهد.
پره رادیاتورهای فولادی به صورت یک بلوک غیر قابل تفکیک تولید می شوند
رادیــــاتورهای آلومینیومی نیز از فرآیند تولید متشکل از ریخته گری تحت فشار ، لحیم کاری سخت ،رنگ آمبزی و کنترل کیفیت برخوردار بوده که شمشهای آلومینیوم ماده اولیه اساسی تولید آنها بشمار می آیند. ماهیت عملیات مکانیکی فر آیند تولید و نوع مواد اولیه مورد استفاده در واحدهای تولید رادیاتور ،آلودگیهای زیست محیطی را که در بـــــرخی صنایع عامل بازدارنده و محدوده کنندهای بشمار می آیند، منتفی نموده و به منظور حصول به شرایط استاندارد نیز با ملحوظ داشتن واحدهای کنترل کیفیت مواد، فرآیند ومحصول در طرح ، پیش بینی های لازم جهت کنترل عوامل آلوده سازوتولید محصولات کیفی برای تامین مقاصدصادرات و پوشش دهی هر چه بیشتر بازار مصرف در رقابت با محصولات قابل جانشینی صورت گرفته است.
ضمیمه - 2 در سیستم حرارت مرکزی که با عنوان شوفاژ مطرح می شود .در محلی به نام موتورخانه دستگاههایی از قبیل دیگ، مشعل، پمپ، و... نصب شده و حرارت به سیال واسطه که میتواند اب باشد منتقل گردیده سپس پمپ موجود در موتورخانه ابگرم را توسط لوله کشی به داخل اتاقها هدایت نموده و وارد رادیاتورهای مستقر در اتاق می کند
این رادیاتورها گرما را به اتاق منتقل کرده و در نتیجه دمای اب کاهش می یابد .و آب توسط لوله برگشت به طرف موتورخانه رفته و برای جذب مجدد گرما به داخل دیگ هدایت می شود و بار دیگر این سیکل و چرخه تکرار می شود .
اصولا در سیستم حرارت مرکزی که از آبگرم استفاده می شود .دمای خروجی اب از دیگ 180 درجه فارنهایت و دمای ورودی اب به داخل دیگ که گرمای لازم را به اتاق منتقل کرده است . برابر 160 درجه فارنهایت در نظر گرفته می شود .به عبارت دیگر اختلاف دمای ابگرم خروجی از دیگ و آب برگشت داده شده از ساختمان برابر 20 درجه فارنهایت است .
نحوه گرم شدن اتاق توسط رادیاتور به صورت جابجایی آزاد یا طبیعی میباشد .هوای بالای رادیاتور معمولا به دلیل گرم شدن سبک شده و به طرف بالا حرکت میکند و هوای سرد طرف مقابل اتاق جایگزین آن می شود .به همین ترتیب یک چرخش طبیعی در جریان هوای اتاق بوجود آمده و دمای تمامی نقاط اتاق بالا رفته و اتاق گرم می شود .
رادیاتور شوفاژ فاقد هرگونه موتور یا وسیله برقی است .پس نمیتوان توسط رایاتور شوفاژ دمای اتاق را کنترل کرد .میزان رطوبت نسبی اتاق نیز قابل کنترل نمی باشد .اصولا وقتی هوای اتاق گرم می شود .میزان درصد رطوبت نسبی کاهش می یابد .به عبارت دیگر رادیاتور شوفاژ میزان رطوبت نسبی اتاق را کاهش می دهد .و بایستی توسط افزودن بخار به هوای اتاق میزان رطوبت مورد نیاز انسان را تامین نمود .
به طور کلی در زمستان فضاهایی که کنترل دما و در صد رطوبت نسبی در آنها اهمیت زیادی ندارد می توان از رادیاتور شوفاژ استفاده نمود .( هرچند دمای اتاق در سیستم رادیاتوری به راحتی و به کمک کنترل کننده های الکتریکی و مکانیکی قابل کنترل است منبع:tasisat-fhyazd.com

ویژگی های مشعل های کم مصرف

ویژگی های اصلی مشعل های کم مصرف و مدرن به شرح زیر است:

1- هوای اضافی کم و احتراق در محدوده نسبت هوا و سوخت استوکیومتریک

2- امکان کنترل پیوسته میزان حرارت و حذف سیکل روشن و خاموش شدن

3- مصرف برق پایین

4- میزان NOx پایین

5- امکانات آنالیز محصولات احتراق و تصحیح شرایط احتراق

6- قابلیت برنامه ریزی

7- صدای کارکرد کم

دسته بندی مبدل حرارتی

دسته بندی مبدل حرارتی-قسمت اول

1) بر مبنای پیوستگی یا تناوب جریان:

جریان سیال داخل مجاری مبدل های حرارتی پیوسته یا متناوب است. در مبدل های حرارتی با جریان پیوسته مجاری سیال گرم و سرد از هم تفکیک شده اند، به طوری که سیال گرم در مجاری مخصوص خود و سیال سرد نیز در مجاری مربوط به خود جریان دارند. دو مجرای جریان توسط یک جداره لوله یا یک ورق از هم جدا شده اند.

2) بر مبنای پدیده انتقال: تبادل انرژی بین دو سیال به صورت تماس مستقیم یا غیرمستقیم صورت می گیرد: در نوع مستقیم، حرارت بین دو سیال که با هم تماس مستقیم دارند مبادله می شود. معمولا یکی از این دو سیال گاز و دیگری مایع است که با فشار بخار خیلی پایین و پس از تبادل حرارت به سادگی قابل تفکیک هستند. در نوع غیرمستقیم، حرارت ابتدا به یک سطح جامد نفوذ ناپذیر منتقل می شود و سپس از آن به سیال سرد انتقال می یابد. 3) بر مبنای ساختمان مبدل: در بسیاری مواقع مبدل های حرارتی بر مبنای ساختمان تقسیم بندی می شوند. مبدل های حرارتی از نظر ساختمان به چهار دسته تقسیم بندی می شوند که عبارت اند از : 1) مبدل های حرارتی لوله ای (Pipe Heat Exchanger) 2) مبدل های حرارتی صفحه ای (Plate Heat Exchanger) 3) مبدل های حرارتی پره ای (Fin Heat Exchanger) 4) بازیاب حرارتی (Heat Recovers) 4) بر مبنای نوع جریان : که شامل موارد زیر می شود : 1) جریان همسو (Co-Current) 2) جریان ناهمسو (Counter Current) 3) جریان متقاطع (Cross Current) «مبدل های حرارتی لوله ای» در این مبدل ها اساس انتقال حرارت از نوع غیر مستقیم می باشد و مکانیزم انتقال حرارت جابه جایی می باشد. این مبدل ها به دو دسته عمده تقسیم بندی می شوند: 1) دو لوله ای (Two Pipes) ، 2) پوسته و لوله (Shell & Tube) - مبدل های حرارتی دو لوله ای: ساده ترین نوع مبدل های حرارتی دو لوله ای هستند که یک سیال از درون لوله داخلی می گذرد و سیال دیگر در فضای بین دو لوله جریان دارد. مبدل های حرارتی دو لوله ای زمانی کاربرد دارند که سطح تبادل کمی مورد لزوم باشد و در سرمایش و گرمایش هوا یا گازها کاربرد دارند. دسته بندی مبدل حرارتی -قسمت دوم
- مبدل حرارتی پوسته و لوله :
نوعی از مبدل های حرارتی که در صنایع فرآیندهای شیمیایی بسیار مورد استفاده قرار می گیرد از نوع پوسته-لوله می باشد.

یک سیال در لوله ها جریان می یابد در حالی که سیال دیگر درون پوسته و از روی لوله ها عبور می کند. جهت اطمینان از این که سیال درون پوسته از روی لوله ها می گذرد و در نتیجه انتقال حرارت بیشتری صورت می گیرد، موانعی در داخل پوسته قرار داده می شود.

« مبدل های حرارتی صفحه ای»
این مبدل ها از صفحات نازک که کانال های جریان را تشکیل می دهد ساخته شده اند. جریان های سیال توسط صفحات مسطح که یا به صورت صاف یا موج دارند از هم جدا می شود. این مبدل ها برای انتقال گرما بین گاز، مایع یا جریانهای دو فاز استفاده می شوند. این مبدل ها به سه دسته زیر تقسیم می شوند :
1) صفحه های واشردار (Gasket Plate) ، 2) صفحه های حلزونی (Spiral Plate)
3) لاملا (Lamella)
- مبدل های صفحه ای واشردار :
این مبدل ها شامل تعدادی از صفحات نازک با سطح چین دار یا موج دار می باشد که سیال های گرم و سرد را از هم جدا می سازد. صفحات دارای قطعاتی در گوشه ها هستند که به نحوی آرایش داده شده اند که دو ماده ای که بایستی گرما بین آنها مبادله شود، یکی در میان در فضای بین صفحات جریان می یابند.
- مبدل های صفحه ای حلزونی :
مبدل های صفحه ای حلزونی با پیچاندن دو صفحه بلند موازی به شکل یک حلزونی با استفاده از یک میله اصلی و جوش دادن به لبه های صفحات مجاور به صورتی که یک کانال را تشکیل دهند، شکل داده می شوند.
- مبدل های لاملا :
مبدل های گرمایی لاملا شامل مجموعه کانال های ساخته شده از صفحات فلزی نازک است که به طور موازی جوشکاری شده اند و یا به شکل لاملا (لوله های تخت یا کانال های مستطیلی) می باشند که به صورت طولی در یک پوسته قرار گرفته اند.
« مبدل های حرارتی پره ای»
نوع مبدل های پره دار عمدتا برای کاربردهای گاز- گاز استفاده می شود. در اکثر کاربرد ها کاهش جرم و حجم مبدل از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به دلیل دست یافتن به این کاهش حجم و وزن، مبدل های فشرده گرما همچنین به صورت وسیع در تبرید با دمای خیلی کم، بازیابی انرژی، صنایع فرآیندی، تبرید و سیستم های تهویه مطبوع استفاده می گردند. مبدل های صفحه ای پره دار برای استفاده در توربین گازی، نیروگاه های هسته ای و مهندسی پیشرانه و تبرید و گرمایش و تهویه سیستم های بازیابی گرمای اضافه و صنایع شیمیایی و سرمایش کاربرد دارند. این مبدل ها به چهار دسته زیر تقسیم می شوند :
1) پره ساده (Plain Fin) ، 2) پره ساده سوراخ دار (Plain Perforated Fin)
3) پره دندانه ای یا کنگره ای (Serrated Fin) ، 4) پره های جناغی یا موجی شکل (Herring Bake Fin)
«مبدل های حرارتی براساس جریان»
- جریان همسو (هم جهت) :
در این نوع مبدل ها سیال سرد و گرم هر دو در یک جهت حرکت می کنند و در حین عبور از مبدل تبادل حرارتی انجام می دهند.
- جریان ناهمسو (مخالف جهت) :
در این نوع مبدل سیال سرد در یک جهت و سیال گرم در جهت عکس آن وارد مبدل می شود و بدین ترتیب تبادل حرارتی صورت می پذیرد. در شرایط یکسان برای یک مبدل با جریان ناهمسو میزان انتقال حرارت بیشتر خواهد بود.
- جریان متقاطع :
چنانچه یک سیال در لوله و سیال دیگر به صورت عمود بر لوله ها جریان داشته باشد، نوع جریان متقاطع خواهد بود. مبدل های حرارتی با جریان متقاطع در گرمایش و سرمایش هوا یا گازها کاربرد وسیعی دارند.
نوشته شده توسط پزتال مشهد بویلر

آشنایی با مبدل حرارتی

آشنایی با مبدل حرارتی (Heat Exchangers)

مبدل های حرارتی تجهیزاتی صنعتی می باشند که به کمک آنها می توان در اثر تماس غیر مستقیم دو سیال، سیال دیگر را گرم یا سرد کرد . از طرفی دیگر کاربرد اصول انتقال حرارت در طراحی تجهیزات برای مقاصد خاص ، از اهمیت بسیار زیادی و هدف از به کارگیری اصول انتقال حرارت در طراحی، تلاش برای رسیدن به هدف توسعه تولید برای سوددهی اقتصادی می باشد. در حقیقت دانستن نوع مبدل براساس سیال هایی که از آن عبور می کنند نقش مهمی در طراحی و محاسبات فنی ومالی مبدل های حرارتی به دنبال خواهد داشت. دسته بندی مبدل های حرارتی مبدل های حرارتی اصولا براساس موارد ذیل دسته بندی می باشند:

1- بر مبنای پیوستگی یا تناوب جریان: در این نوع از مبدل های حرارتی ، جریان سیال داخل مجاری مبدل های حرارتی پیوسته یا متناوب می باشد و در این مبدل ها با جریان پیوسته مجاری سیال گرم و سرد از هم تفکیک شده اند، به طوری که سیال گرم در مجاری مخصوص خود و سیال سرد نیز در مجاری مربوط به خود جریان دارند. همچنین در آنها دو مجرای جریان توسط یک جداره لوله یا یک ورق از هم جدا شده اند. 2-بر مبنای پدیده انتقال: تبادل انرژی بین دو سیال به صورت تماس مستقیم یا غیرمستقیم صورت می گیرد: در نوع مستقیم، حرارت بین دو سیال که با هم تماس مستقیم دارند مبادله می شود. معمولا یکی از این دو سیال گاز و دیگری مایع است که با فشار بخار خیلی پایین و پس از تبادل حرارت به سادگی قابل تفکیک هستند. در نوع غیرمستقیم، حرارت ابتدا به یک سطح جامد نفوذ ناپذیر منتقل می شود و سپس از آن به سیال سرد انتقال می یابد. 3- بر مبنای ساختمان مبدل: در بسیاری مواقع مبدل های حرارتی بر مبنای ساختمان تقسیم بندی می شوند. مبدل های حرارتی از نظر ساختمان به چهار دسته تقسیم بندی می شوند که عبارت اند از : 1) مبدل های حرارتی لوله ای (Pipe Heat Exchanger) 2) مبدل های حرارتی صفحه ای (Plate Heat Exchanger) 3) مبدل های حرارتی پره ای (Fin Heat Exchanger) 4) بازیاب حرارتی (Heat Recovers)
4- بر مبنای نوع جریان : که شامل موارد زیر می شود : 1) جریان همسو (Co-Current) 2) جریان ناهمسو (Counter Current) 3) جریان متقاطع (Cross Current) مبدل های حرارتی لوله ای در این مبدل ها اساس انتقال حرارت از نوع غیر مستقیم می باشد و مکانیزم انتقال حرارت جابه جایی می باشد. این مبدل ها به دو دسته عمده تقسیم بندی می شوند: 1) دو لوله ای (Two Pipes) ، 2) پوسته و لوله (Shell & Tube) - مبدل های حرارتی دو لوله ای: ساده ترین نوع مبدل های حرارتی دو لوله ای هستند که یک سیال از درون لوله داخلی می گذرد و سیال دیگر در فضای بین دو لوله جریان دارد. مبدل های حرارتی دو لوله ای زمانی کاربرد دارند که سطح تبادل کمی مورد لزوم باشد و در سرمایش و گرمایش هوا یا گازها کاربرد دارند.

- مبدل حرارتی پوسته و لوله : نوعی از مبدل های حرارتی که در صنایع فرایندهای شیمیایی بسیار استفاده می شوند از نوع پوسته-لوله هستند.که در آنها یک سیال در داخل لوله ها جریان می یابد در حالی که سیال دیگر درون پوسته و از روی لوله ها عبور می نماید. و به جهت اطمینان از این که سیال درون پوسته از روی لوله ها عبور نماید و در نتیجه انتقال حرارت بیشتری صورت گیرد، از موانعی در داخل پوسته استفاده می گردد.

*- مبدل های حرارتی صفحه ای: این مبدل ها، از صفحات نازک که کانال های جریان را تشکیل می دهد ساخته شده اند. وجریان های سیال توسط صفحات مسطح که یا به صورت صاف یا موج دارند از هم جدا شده اند از مسیرهای مشخص عبور داده می شوند.و این مبدل ها بیشتر برای انتقال گرما بین جریانهای دو فاز از دو سیال متفاوت استفاده می شوند. اصولا این مبدل ها خود از سه دسته زیر تولید می شوند که در ذیل در خصوص هرکدام توضیح مختصری داده می شود: 1) صفحه های واشردار 2) Gasket Plate صفحه های حلزونی (Spiral Plate) 3) لاملا (Lamella) - مبدل های صفحه ای واشردار : این مبدل ها شامل تعدادی از صفحات نازک با سطح چین دار یا موج دار می باشند که سیال های گرم و سرد را از هم جدا می سازد. و این صفحات دارای قطعاتی در گوشه ها می باشند که به نحوی آرایش داده شده اند که دو ماده ای را که بایستی گرما بین آنها مبادله شود، یکی در میان در فضای بین صفحات جریان می یابند. - مبدل های صفحه ای حلزونی : این مبدل های صفحه ای حلزونی با پیچاندن دو صفحه بلند موازی به شکل یک حلزون و با استفاده از یک میله اصلی که به لبه های صفحات مجاور جوش داده شده و به صورتی که یک کانال را تشکیل دهند، تولید می شوند. - مبدل های لاملا : این مبدل های حرارتی - گرمایی لاملا از مجموعه کانال های ساخته شده از صفحات فلزی نازک ،که به طور موازی جوشکاری شده اند تشکیل شده و یا به شکل لاملا (لوله های تخت یا کانال های مستطیلی) می باشند که به صورت طولی در یک پوسته قرار گرفته اند. مبدل های حرارتی پره ای: نوع مبدل های پره دار عمدتا برای کاربردهای گاز- گاز استفاده می گردد. در اکثر کاربرد ها کاهش جرم و حجم مبدل از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به دلیل دست یافتن به این کاهش حجم و وزن، مبدل های فشرده گرما همچنین به صورت وسیع در تبرید با دمای خیلی کم، بازیابی انرژی، صنایع فرایندی، تبرید و سیستم های تهویه مطبوع استفاده می شوند. مبدل های صفحه ای پره دار برای استفاده در توربین گازی، نیروگاه های هسته ای و مهندسی پیشرانه و تبرید و گرمایش و تهویه سیستم های بازیابی گرمای اضافه و صنایع شیمیایی و سرمایش کاربرد داشته و این مبدل ها به چهار دسته زیر تقسیم می گردند : 1) پره ساده 2) Plain Fin پره ساده سوراخ دار (Plain Perforated Fin) 3) پره دندانه ای یا کنگره ای 4) Serrated Fin پره های جناغی یا موجی شکل (Herring Bake Fin) مبدل های حرارتی براساس جریان: - جریان همسو (هم جهت) : در این نوع مبدل ها سیال سرد و گرم هر دو در یک جهت حرکت می کنند و در حین عبور از مبدل تبادل حرارتی انجام می دهند. - جریان ناهمسو (مخالف جهت) : در این نوع مبدل سیال سرد در یک جهت و سیال گرم در جهت عکس آن وارد مبدل می شود و بدین ترتیب تبادل حرارتی صورت می پذیرد. در شرایط یکسان برای یک مبدل با جریان ناهمسو میزان انتقال حرارت بیشتر خواهد بود. - جریان متقاطع : چنانچه یک سیال در لوله و سیال دیگر به صورت عمود بر لوله ها جریان داشته باشد، نوع جریان متقاطع خواهد بود. مبدل های حرارتی با جریان متقاطع در گرمایش و سرمایش هوا یا گازها کاربرد وسیعی دارند. منبع مقاله:با کمی تصحیح از سایت تخصصی گروه علمی فدک